موضوع : نماز شب

سوره : السجدة    آیه : 16

آیه: تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ

ترجمه: پهلوهاشان از بسترها [براى نماز شب‏] دور مى‏شود، پروردگار خویش را با بیم و امید مى‏خوانند و از آنچه روزیشان داده‏ایم انفاق مى‏کنند.

تفسیر:

1-       سحر خیزى‏ و دل کندن از رختخواب، یکى‏ دیگر از نشانه‏هاى‏ مؤمنان است. (تتجافى‏ جنوبهم...) 2- عبادت‏هایى‏ که با نوعى‏ ریاضت و خفا همراه باشد ارزش بیشترى‏ دارد. (تتجافى‏) 3- مؤمن، نه مأیوس است، نه مغرور، هم بیم دارد، هم امید. (یدعون ربّهم خوفاً و طمعاً) 4- تواضع، سحرخیزى‏ و انفاق، خصلت دایمى‏ مؤمنان است. (لایستکبرون - یدعون - ینفقون) (همه با صیغه‏ى مضارع آمده است.) 5- رابطه‏ى شبانه با خداوند، باید با رسیدگى‏ به محرومان همراه باشد. (یدعون ینفقون) 6- مورد انفاق، تنها مال نیست، بلکه شامل علم و آبرو و دیگر سرمایه‏هاى‏ انسان نیز مى‏شود. (ممّا رزقناهم ینفقون)

2-       قرآن می فرماید: (تتجافى جنوبهم عن المضاجع ) یعنی ((پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور مى شود)) بپا مى خیزند و رو به درگاه خدا مى آورند و به راز و نیاز با او مى پردازند آرى آنها به هنگامى که چشم غافلان در خواب است مقدارى از شب را بیدار مى شوند، و در آن هنگام که برنامه هاى عادى زندگى تعطیل است و شواغل فکرى به حداقل مى رسد، و آرامش و خاموشى همه جا را گرفته و خطر آلودگى عبادت به ریا کمتر وجود دارد

3-       درهنگام اقامه نماز شب بهترین شرائط حضور قلب فراهم است با تمام وجودشان رو به درگاه معبود مى آورند، و سر بر آستان معشوق مى سایند، و آنچه در دل دارند با او در میان مى گذارند، با یاد او زنده اند و پیمانه قلب خود را از مهر او لبریز و سرشار دارند.

4-       سپس مى افزاید: (یدعون ربهم خوفا و طمعا) یعنی((آنها پروردگار خود را با بیم و امید مى خوانند)) آرى دو وصف دیگر آنها ((خوف )) و ((رجا)) یا ((بیم )) و ((امید)) است . نه از غضب و عذاب او ایمن مى شوند، و نه از رحمتش ماءیوس مى گردند، توازن این بیم و امید که ضامن تکامل و پیشروى آنها در راه خدا است همواره در وجودشان حکمفرما است . چرا که غلبه خوف بر امید، انسان را به یاس و سستى مى کشاند. و غلبه رجاء و طمع انسان را به غرور و غفلت وا مى دارد، و این هر دو دشمن حرکت تکاملى انسان در سیر او به سوى خدا است .

5-       آخرین و هشتمین ویژگى آنها این است که : (و مما رزقناهم ینفقون ) یعنی((از آنچه به آنها روزى داده ایم انفاق مى کنند)) نه تنها از اموال خویش به نیازمندان مى بخشند که از علم و دانش ، نیرو و قدرت ، راءى صائب و تجربه و اندوخته هاى فکرى خوداز نیازمندان مضایقه ندارند. کانونى از خیر و برکتند، و چشمه جوشانى از آب زلال نیکیها که تشنه کامان را سیراب و محتاجان را به اندازه توانائى خویش بى نیاز مى سازند.

 6-          اوصاف آنها مجموعه اى است از: عقیده محکم ، ایمان قوى ، عشق سوزان به الله ، عبادت و اطاعت ، کوشش و حرکت ، و کمک در تمام ابعاد به بندگان خدا.